Jak wynika z wyników badań prof. Janusza Czapińskiego problem zrzeszania się nie dotyczy tylko związków zawodowych. Młodzi ludzie chętniej zrzeszają się w grupy niesformalizowane, organizacje towarzyskie, ekologiczne, pomocowe, sportowe. W grupie wiekowej 16-29 lat zainteresowanie członkostwem w jakiejkolwiek organizacji wykazało 19,1%. W przedziale 30-44 lata – 28,3%, a w grupie 45-59 lat – 26,2%. (J. Czapiński, T. Panek Diagnoza społeczna 2015, Warszawa 2015)

Na przynależność do związków zawodowych duży wpływ ma krytyczna ocena ich działań przez media – czyli tzw. czarny PR. Ich działania kojarzy się najczęściej ze strajkami i protestami, konfliktami, zaangażowaniem politycznym. Znacznie rzadziej z mediów można się dowiedzieć o dialogu społecznym, negocjacjach, porozumieniach zawieranych między pracodawcami a związkami. Negatywnemu postrzeganiu związków zawodowych sprzyja także brak edukacji w szkołach i na studiach, brak wiedzy o ich funkcjonowaniu i wpływie na stanowienie prawa pracy i obronę praw pracowniczych.

Potwierdzają to badania przeprowadzone wśród studentów I i II roku studiów magisterskich na kierunkach: polityka społeczna, finanse i rachunkowość, zarządzanie, prawo i socjologia. Wykazały one, że 40% studentów w ogóle nie angażuje się w działalność społeczną, 43% czyni to sporadycznie, natomiast aktywne uczestnictwo w jakiejś organizacji deklaruje jedynie 6% respondentów.

Aż 85% ankietowanych nic lub niewiele wie o związkach zawodowych. Wiedzę czerpią z internetu, prasy, szkoły, przekazów rodzinnych. Najbardziej rozpoznawalny jest NSZZ „Solidarność” (75%), znacznie rzadziej OPZZ i ZNP. Jak z tego wynika, aby pełniej zaistnieć w świadomości społecznej związek musi w większym stopniu zabiegać o poparcie mediów i opinii publicznej

Zadania dla związków zawodowych

Związki zawodowe powinny się skupiać na zabezpieczeniu stabilności zatrudnienia, wysokości wynagrodzeń, zapewnieniu równego traktowania w miejscu pracy, dbałości o bezpieczeństwo pracy, walce z mobbingiem. W tym celu powinien wykorzystać wszystkie możliwości wpływania na partnerów społecznych, dążyć do zawierania porozumień z rządem lub z pracodawcami bez udziału rządu. Trzeba też wpływać na proces stanowienia prawa w parlamencie.

Mimo, iż zdaniem 38% respondentów to związki zawodowe w największym stopniu angażują się w walkę o interesy pracownicze (wyprzedzają pod tym względem  rząd i organizacje polityczne – po 31%), to na pytanie o skuteczność tych działań aż 58% odpowiedziało negatywnie.   

Przeważająca część ankietowanych uważa, że działalność organizacji  związkowych jest korzystna dla kraju (przeciwnego zdania byli studenci finansów i rachunkowości oraz prawa) a wpływ związków zawodowych na decyzje władz jest zbyt mały.

We wszystkich grupach studentów przeważa pogląd, że istnienie związków zawodowych jest potrzebne (75-95%).

Paradoksalnie jednak, gdy chodzi o chęć przynależności do związków zawodowych tendencja jest zdecydowanie odwrotna – wyraża ją jedynie 7-22%.

Jakim wyzwaniom musi sprostać „Solidarność”, aby być atrakcyjną dla młodych ludzi wkraczających na rynek pracy?

- Musimy dostrzec i zdiagnozować ich potrzeby, aby stworzyć atrakcyjną ofertę. Intensywnie edukować i informować  o prawach pracowniczych szczególnie na poziomie studiów i szkół zawodowych, służyć pomocą na stracie zawodowym, w adaptacji w firmie, promować dbałość o ochronę standardów pracy.  Musimy też lepiej informować o swoich inicjatywach i sukcesach negocjacyjnych, bo do opinii publicznej docierają przede wszystkim informacje o strajkach i protestach. Trzeba zacząć się promować, tak jak firmy promują swoje produkty. Naszym produktem jest ochrona pracowników - podsumowuje P. Trząsalski.

Dane do prelekcji zaczerpnięte zostały z konferencji, która odbyła się 9 marca 2017 r. w Centrum Dialogu Społecznego „Dialog” im. Andrzeja Bączkowskiego zorganizowanej przez CDS „Dialog” oraz Instytut Polityki Społecznej Uniwersytetu Warszawskiego pt. „Związki zawodowe w percepcji osób młodych – czy warto do nich wstępować?”