Solidarność Wielkopolska - Poszukują właścicieli obozowych pamiątek
Poszukują właścicieli obozowych pamiątek
Poniedziałek 12 marca 2018

Po 73 latach od zakończenia wojny, rodzina Tadeusza Tomaszewskiego, fryzjera z Gostynia otrzymała osobiste pamiątki po krewnym, który zginął w obozie koncentracyjnym  Neuengamme. Przez wszystkie te lata sygnet, portfel, zdjęcia przechowywane były w kopercie archiwum ITS (International Tracing Service) w Arolsen w Niemczech.

Pamiątki po fryzjerze zobaczyli w reportażu telewizyjnym autorzy portalu gaso-gostyn.pl, publikującym stare fotografie z Gostynia. Na podstawie pokazanych tam zdjęć i dokumentów odnaleźli jego krewnych w Krotoszynie. W styczniu przedstawicielka ITS oficjalnie przekazała rodzinie osobiste rzeczy Tadeusza Tomaszewskiego.

W zasobach  Międzynarodowego Biura Poszukiwań (ITS) znajduje się jeszcze 3200 kopert, z czego 450 należało do Polaków. Mimo upływu czasu, pracownicy Biura nie ustają w poszukiwaniach rodzin, którym chcą przekazać pamiątki po bliskich, którzy zginęli w głównie w obozach Neuengamme (ok. 2.400) i Dachau. Poza tym, nieliczną część stanowią rzeczy osobiste kilku więźniów osadzonych w więzieniu gestapo Hamburg, w obozach koncentracyjnych Natzweiler i Bergen-Belsen oraz w obozach przejściowych Amersfoort i Compiègne. ITS posiada dokumenty ponad 17 mln osób i 26 km akt. Część z nich niedawno upubliczniono w sieci. Dostęp do nich jest nieodpłatny. Na razie jest to ok. 50 tys. z 30 mln zgromadzonych dokumentów. Strona dostępna jest w trzech językach: niemieckim, angielskim i francuskim.

ITS upamiętnia ofiary holocaustu i nazistowskich zbrodni oraz wnosi trwały wkład w kulturę pamięci. Od 2013 r. oryginalne dokumenty archiwum zostały wpisane na Światową Listę Programu UNESCO „Pamięć Świata". Nadzór nad ITS sprawuje Międzynarodowa Komisja, składająca się z przedstawicieli jedenastu państw: Belgii, Francji, Niemiec, Grecji, Izraela, Włoch, Luksemburga, Holandii, Polski, USA oraz Wielkiej Brytanii. Działalność ITS w całości finansowana jest z budżetu Rzecznika Rządu ds. Kultury i Mediów (BKM). Partnerem instytucjonalnym ITS jest obecnie Niemieckie Archiwum Federalne (Bundesarchiv).

Archiwum stanowi jednocześnie podstawę do prowadzenia badań naukowych i edukacji. Aby w pełni sprostać powierzonym zadaniom, ITS korzysta z międzynarodowej współpracy z miejscami pamięci, archiwami i innymi instytucjami prowadzącymi badania naukowe, w tym z polskim IPN.
Na pierwszy zasób archiwalny dostępny w sieci w zakładce „Effekte”, składają się przedmioty, które trzeba było oddać przy rejestracji po przybyciu do obozu koncentracyjnego: dokumenty, portfele, zdjęcia, listy. Pieniądze i kosztowności naziści konfiskowali. Reszta była magazynowana. Są to przedmioty bez wartości materialnej, ale mają one ogromną wartość dla ofiar i ich bliskich.
Po wojnie przedmioty te zostały oddane do dwóch urzędów w celu restytucji. Po ich likwidacji w 1963 r. trafiły do ITS.

Celem ITS jest przekazanie tych przedmiotów żyjącym ofiarom lub ich krewnym. Zidentyfikowano ok. 2800 ich właścicieli. Jeśli ktoś znajdzie swoje nazwisko na analfabetycznej liście lub zidentyfikuje przedmiot czy zdjęcie, może liczyć na ich zwrot.

Zakładka „Kindersuchdienst” zawiera dokumenty głównie z lat 1945-1951 Głównej Kwatery Poszukiwań dzieci UNRRA i IRO. Dotyczą one poszukiwań zaginionych dzieci i ich identyfikacji. Są tam też dokumenty repatriacji, względnie emigracji, dzieci i młodocianych bez opieki dorosłych. W aktach znajdują się również raporty z poszukiwań dzieci z innych krajów wywiezionych do Rzeszy i umieszczanych w domach dziecka lub rodzinach adopcyjnych.
Do dzisiaj wpływają do Bad Arolsen zapytania o losy ofiar reżimu hitlerowskiego. W 2015 ponad 11 proc. z nich było z Polski.

*****

Znajdująca się w Internecie lista nazwisk właścicieli pamiątek przechowywanych w archiwum ITS zawiera: nazwisko, imię oraz datę urodzenia byłego więźnia. W przypadku, kiedy ktoś z krewnych odnajduje znane nazwisko, przesyła do ITS krótką wiadomość.

Anna Dolska