Dzięki wieloletniej współpracy wielkopolskiej Solidarności z niemieckim związkiem zawodowym DGB każdego roku polscy związkowcy mogą bezpłatnie studiować na Europejskiej Akademii Pracy we Frankfurcie nad Menem.

Program studiów przygotowany przede wszystkim z myślą o przyszłych liderach związków zawodowych zapewnia wykształcenie ich kompetencji w zakresie: prawa pracy, polityki społecznej, ekonomii i gospodarki, organizacji i zarządzania, technik negocjacji.

Na zakończenie każdego roku akademickiego organizowane są wyjazdy studyjne mające przybliżyć funkcjonowanie związków zawodowych w różnych krajach europejskich.

W tym roku 50-osobowa grupa absolwentów uczelni przyjechała do Poznania, aby wymienić doświadczenia i dyskutować o problemach, z jakimi borykają się związki zawodowe w obu krajach.

Strategia i rozwój związku

Pierwszy dzień wizyty poświęcony był prezentacji związków zawodowych w obu krajach oraz debacie o budowaniu strategii i rozwoju związku.

Młodzi polscy związkowcy z dużym zainteresowaniem, ale i z nutą zazdrości słuchali informacji o działaniach prowadzonych przez ich kolegów zza zachodniej granicy.

Pozycja młodzieży w niemieckiej strukturze związkowej jest mocno ugruntowana. Zabiegi o pozyskanie członków związku rozpoczynają się już w momencie podjęcia przez nich nauki zawodu. W firmach działają pełnomocnicy ds. młodych pracowników. Starsi koledzy wychodzą z założenia, że trzeba młodym pracownikom pozwolić „doświadczyć związku”.

Prezentując NSZZ „Solidarność” szef wielkopolskiej „S” Jarosław Lange podkreślił dużą rolę dialogu społecznego w kształtowaniu środowiska pracy.

W Niemczech dialog społeczny nazywa się partnerstwem społecznym lub partnerstwem w konflikcie.

- Przeciwstawne interesy pracodawców i pracowników w zakładzie pracy są oczywiste. Pracujemy zawsze na to, aby zharmonizować te interesy. Ważnym orężem niemieckich związkowców jest ustawa o ustroju zakładów pracy – mówił Denis z Bombardiera.

Patryk z fabryki Daimler Benz podzielił się swoim doświadczeniem w zakresie rozwoju związku IGMetal. - Ważną sprawą jest ustalenie grup docelowych, do których chcemy dotrzeć z ofertą przystąpienia do związku. Trzeba bowiem zwracać uwagę na zróżnicowane interesy poszczególnych grup społecznych i zawodowych.

Prof. M. Allespach wielokrotnie podkreślał, że praca z młodzieżą jest ważnym punktem pracy związkowej. Należy przejść od polityki reprezentacji do polityki partycypacji. Ważne, aby mieli oni poczucie sprawczości.

O koncepcjach docierania z ofertą związkową mówił Matthias: - Forsujemy ich postulaty i zapraszamy do uczestniczenia w rokowaniach zbiorowych, organizujemy dla nich specjalistyczne seminaria oraz obozy otwarte również dla osób, które jeszcze nie są członkami związku.

Podczas debaty swoje osiągnięcia zaprezentowali również członkowie Sekcji Młodych NSZZ „Solidarność”. Młodzieżówka „S” istnieje niewiele ponad rok. O znaczącej roli wielkopolskiej „S” w rozwoju tej struktury mówili Marcin Gallo – przewodniczący Krajowej SM oraz Konrad Dominiak członek KSM. Podkreślali, że pozycja młodych w strukturach „S” staje się coraz mocniejsza, jej przedstawiciele uczestniczą w obradach KK i ZR oraz w projektach EKZZ, opiniują akty prawne. Wielkopolska Sekcja Młodych ma przygotowane plany współpracy z uczniami szkół zawodowych i studentami.

Na zakończenie pierwszego dnia uczestnicy debaty wysłuchali wystąpienia dr hab. Agnieszki Ziomek z Uniwersytetu Ekonomicznego na temat sytuacji gospodarczej Polski oraz czynników kształtujących warunki pracy w naszym kraju.

Partycypacja versus demokracja

To temat debaty, która odbyła się drugiego dnia wizyty niemieckich związkowców w Poznaniu. Miejscem spotkania był Uniwersytet Ekonomiczny, a uczestnikami dyskusji panelowej byli prof. Martin Allespach, Jarosław Lange, Marek Kisilowski, członek Krajowej Sekcji Nauki, Ewelina Szajba, przewodnicząca Związku w UE, Rafał Fabisiak, radca prawny spółki Volkswagen Poznań oraz studenci Akademii Pracy.

Na początku zebrani wysłuchali wykładu prof. M. Allespacha, według którego związki zawodowe są centrum demokracji, dają ludziom podmiotowość, a to skutecznie przeciwdziała apatii społecznej i wyzwala wolę angażowania się w sprawy ważne dla wspólnoty. Istotne zmiany na płaszczyźnie gospodarczej, społecznej czy związkowej są możliwe dzięki odwołaniu do zasad partycypacji pracowniczej.

Partycypacja stanowi przyszłość stosunków społecznych – mówił J. Lange. Dla polskich związkowców kapitalne znaczenie ma dialog społeczny, natomiast  na partycypację zwracają mniejszą uwagę. W praktyce firmy, w których partycypacja jest fundamentem kultury zarządzania, są bardziej konkurencyjne i dobrze się rozwijają.

Zdaniem M. Kisilowskiego nie jesteśmy w Polsce wychowywani do partycypacji, ale do indywidualizmu, do myślenia w kategoriach osobistych korzyści, podczas gdy partycypacja opiera się na współodpowiedzialności. Takim postawom sprzyja system panujący w edukacji, który wspiera jednoosobowe zarządzanie w placówkach oświatowych i naukowych,  pomniejszając rangę organów kolegialnych. Tam, gdzie jest partycypacja, ludzie są bardziej innowacyjni.

Uwagami o współpracy z władzami Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu podzieliła się E. Szajba. Zaprezentowała szeroką gamę działań podejmowanych przez uczelnianą „S” zarówno w zakresie obrony praw pracowniczych, jak i działań na rzecz społeczności lokalnych.

Praktyczne zastosowanie idei dialogu i partycypacji przedstawił R. Fabisiak na przykładzie spółki Volkswagen Poznań, gdzie „S” współuczestniczy we zarządzaniu firmą. Według wypracowanego wspólnie harmonogramu odbywają się spotkania zarządu z członkami Związku i pracownikami firmy. Omawiane są wówczas sprawy dotyczące zarówno bieżących działań, jak i perspektyw rozwoju spółki.

– Nie ulega wątpliwości, że w większości firm mamy dychotomiczny podział: zarząd – związki zawodowe/pracownicy. Osoby zarządzające, a często też reprezentanci pracowników unikają stosowania w swoich działaniach zasad partycypacji. – mówił J. Lange.

M. Allespach przyznał, że w Niemczach, mimo dobrych rozwiązań prawnych i dłuższej tradycji stosowania działań partycypacyjnych, też nie brakuje problemów z egzekwowaniem prawa do współdecydowania.

Zabierając głos w podsumowaniu dyskusji J. Lange stwierdził, że trzeba rozpropagować modę na partycypację. Należy rozpocząć edukację już na poziomie szkolnym, aby nastąpiła trwała zmiana świadomości społecznej w tym zakresie. 

Wizyta w Volkswagenie

Trzeci, ostatni dzień pobytu w Poznaniu niemieccy związkowcy spędzili w Volkswagenie. Byli gośćmi zakładowej „Solidarności”.

Wizytę rozpoczęli od zwiedzania Centrum Szkoleniowo-Treningowego, gdzie odbywa się rekrutacja nowych pracowników i gdzie zapoznają się oni ze standardami pracy w VW oraz przechodzą praktyczny trening umiejętności.

Zasadniczą częścią wizyty była prezentacja codziennej pracy Organizacji Zakładowej „S”. Przewodniczący Piotr Olbryś poinformował o działaniach podejmowanych przez „S” na poziomie poznańskiej spółki oraz o relacjach partnerów społecznych w koncernie na poziomie europejskim i światowym. Zwrócił uwagę na duże znaczenie partycypacji Związku w decyzjach podejmowanych przez władze firmy. Podkreślał jednak, że podstawę aspiracji do współzarządzania muszą stanowić wysokie kompetencje działaczy. Przewodniczący KZ powiedział, że chociaż współpraca między pracodawcą a „S” może wydawać się harmonijna i stanowić dla wielu organizacji trudno osiągalny wzorzec, to jednak utrzymanie standardów wymaga stałej aktywności i żmudnych negocjacji, a niekiedy nawet nacisków w postaci mobilizacji załogi do zamanifestowania swojej woli przez akcje protestacyjne.

Podczas spotkania ze studentami Akademii Pracy nie mogło zabraknąć informacji o Sekcji Młodych. Przedstawił ją Sebastian Antczak, który jest członkiem prezydium Krajowej Sekcji Młodych.

Niemieccy związkowcy mieli okazję również zwiedzić część fabryki VW i zobaczyć jak wyglądają kolejne etapy montażu samochodów.